Dyrektywa budynkowa wywołała nie lada poruszenie. Kiedy emocje nieco opadły, czas na analizę

W połowie marca Parlament Europejski przyjął plany, które mają na celu zmniejszenie zużycia energii i emisji gazów cieplarnianych w sektorze budownictwa. W praktyce oznacza to szereg zobowiązań, które państwa członkowskie muszą spełnić, aby do 2050 roku wszystkie budynki stały się neutralne dla klimatu. Pierwsze wymogi mają wejść w życie już w 2025 roku, co oznacza, że musimy zacząć aktywnie działać. Jakie postanowienia dyrektywy są najistotniejsze dla obywateli oraz czy istnieją jakieś wykluczenia? Na te i inne pytania odpowiada ekspert Euros Energy.

Czas na konkrety – kiedy i kogo obowiązywać będą postanowienia dyrektywy? 

Zgodnie z informacjami podanymi w dyrektywie, aż dwie trzecie energii zużywanej do ogrzewania i chłodzenia budynków pochodzi z paliw kopalnych. Warto także przypomnieć, że budynki odpowiadają za 36% całkowitej emisji gazów cieplarnianych do atmosfery – jak podaje Parlament Europejski. Patrząc na dane, można śmiało stwierdzić, że dekarbonizacja sektora budowlanego nie będzie możliwa, jeśli nie zaczniemy odchodzić od kotłów zasilanych kopalinami. 

Pierwsze postanowienia dyrektywy budynkowej mają zacząć obowiązywać już w 2025 roku i dotyczą zaprzestania stosowania zachęt finansowych dla indywidualnych instalacji kotłów zasilanych paliwami kopalnymi. Dofinansowania będą zaś nadal osiągalne dla instalacji hybrydowych, czyli takich, w których system ogrzewania działa dzięki znacznemu udziałowi energii ze źródeł odnawialnych, np. kocioł gazowy połączony z pompą ciepła. Warto wytłumaczyć, że instalacja hybrydowa powinna opierać swoją pracę przede wszystkim na OZE, zaś spalanie gazu powinno być rozwiązaniem szczytowym, pracującym w przypadku silnych mrozów. Instalacje hybrydowe powinny być wspierane tam, gdzie nie ma warunków dla pełnego odejścia od spalania paliw kopalnych – mówi dr Kamil Kwiatkowski, Dyrektor ds. Projektów Badawczych, Euros Energy. 

Unia Europejska zobowiązała się również do zmniejszenia emisji netto gazów cieplarnianych w całej gospodarce Unii o co najmniej 55 % do roku 2030 w stosunku do poziomów z 1990 r.  Do tego samego roku strategia o nazwie „Fala renowacji” ma doprowadzić do znaczącej poprawy standardu energetycznego budynków i w konsekwencji to zmniejszenia zapotrzebowania na ciepło o chłód. Założenia mają obejmować regulacje i wsparcie finansowe, dzięki którym roczny wskaźnik renowacji zostanie co najmniej podwojony. Wstępnie w całej Unii Europejskiej procesowi podlegać ma 35 milionów budynków, co pozwoli na utworzenie nowych miejsc pracy i rozwój sektora budowlanego. 

Całkowite wycofanie z użytkowania kotłów na paliwa kopalne nastąpić ma w 2040 roku, a zakaz dotyczyć będzie instalowania kotłów na paliwa kopalne, czyli kotłów gazowych, węglowych, ale także tych na olej opałowy i ekogroszek. Docelowo w planie Unii Europejskiej jest osiągnięcie neutralności klimatycznej w całej gospodarce do 2050 roku. 

Oznacza to, że dostępne będą trzy główne sposoby ogrzewania: spalanie biomasy, pozyskiwanie ciepła ze słońca i ogrzewanie elektryczne. Ze względu na najwyższą efektywność energetyczną i zgodność ze strategią elektryfikacji, docelową technologią ogrzewania będzie technologia sprężarkowych pomp ciepła. Warto pamiętać, że spalanie biomasy jest technologią emisyjną i jako taka, będzie także podlegać zaostrzającym się normom emisji i pozyskiwania paliwa ze źródeł zrównoważonych. 

Czy istnieją jakieś wyjątki? 

Parlament Europejski wskazał kilka możliwości, do których nowe przepisy nie będą stosowane. Zwolnione z postanowień dyrektywy będą przede wszystkim budynki zabytkowe oraz rolnicze, ponadto państwa członkowskie mogą podjąć decyzję o niestosowaniu przepisów do budynków chronionych ze względu na ich szczególne walory architektoniczne lub historyczne oraz kościołów i miejsc kultu. Wykluczeniu podlegają jeszcze inne budynki opisane szerzej w dyrektywie. 

Co ciekawe, wykluczeniu podlegać będą także budynki tymczasowe, które użytkowane będą do dwóch lat, a także budynki sezonowe, czyli takie, które zamieszkane są przez mniej niż cztery miesiące w roku. Dopuszczalne będzie także używanie takich budynków w ograniczonym zakresie, z zachowaniem poniżej 25% prognozowanego rocznego zużycia energii. Domy wolnostojące, których powierzchnia użytkowa jest mniejsza niż 50m2, także zostaną zwolnione z obowiązków dyrektywy. Jest to dobra wiadomość głównie dla posiadaczy np. sezonowych ogródków działkowych. Ponadto nowymi przepisami nie muszą martwić się obiekty przemysłowe czy warsztaty – tłumaczy dr Kamil Kwiatkowski, Dyrektor ds. Projektów Badawczych, Euros Energy 

Jakie mamy opcje, aby spełnić założenia dyrektywy?

Chociaż dyrektywa może budzić niepokój, warto podkreślić, że istnieją możliwości skorzystania ze wsparcia finansowego. Choć nie powstały jeszcze rozwiązania „szyte na miarę” nowych przepisów, to zadbanie o termomodernizację i zmianę źródła ciepła sprawi, że przyszłość i kolejne założenia dyrektywy wchodzące w życie nie będą już sprawiać snu z powiek obywatelom. 

Kluczem do sukcesu i możliwością do spełnienia unijnych wymogów jest termomodernizacja. To dzięki uszczelnieniu budynków, wymianie grzejników i zapewnieniu efektywnego źródła ciepła zredukujemy jego straty oraz zaoszczędzimy energię potrzebną do ogrzania całego budynku. Wymiana kotła na bardziej ekologiczne rozwiązanie odegra w tym procesie najważniejszą rolę. Obserwując obecny kierunek, w którym podąża Unia Europejska, najbardziej wydajnymi i bezpiecznymi rozwiązaniami będą te oferowane przez OZE – podsumowuje dr Kamil Kwiatkowski, Dyrektor ds. Projektów Badawczych, Euros Energy. 

Warto podkreślić, że zgodnie z dyrektywą, dotacje na samodzielne kotły na paliwa kopalne mają być wycofane od 1 stycznia 2025 roku, dlatego warto już teraz pomyśleć o innym, docelowym rozwiązaniu. Obecnie można skorzystać ze wsparcia finansowego na termomodernizację dzięki m.in. programowi Czyste Powietrze oraz Moje Ciepło. Pozyskane fundusze można przeznaczyć na instalację pomp ciepła, systemów centralnego ogrzewania i ciepłej wody użytkowej, fotowoltaiki oraz magazynów energii. Możliwością dla przedsiębiorców, wspólnot i spółdzielni będzie inicjatywa o nazwie DARMOmodernizacja, dzięki której bloki mieszkalne mają szansę stać się niezależne energetycznie i samowystarczalne, dzięki indywidualnemu źródłu ciepła opartemu o OZE.